" एैश्वर्यसंपन्न " " क़िल्ला गाळणा"

" आजमितीस महाराष्ट्रात जे म्हणुन गड-किल्ले "तट-बुरुज व इतर एैतिहासिक अवशेषांनी संपन्न आहेत ..अनं जे आजही सर्वाेत्तम स्थितीत तग धरुन आहेत ,त्यात "क़िल्ला गाळणा" मानाचं स्थान टिकवुन आहे..त्यातल्या त्यात नाशिक जिल्हा व परिसरातला ताे प्रथम क्रमांकाचा अवशेष संपन्न असा किल्ला आहे "
" क़िल्ला म्हटला कि आपल्या डाेळ्यांसमाेर आपसुक तटबंदी ,बुरुज,कातळ-दरवाजे,राजवाडा,काेरिव शिल्प्े,चाेर-दरवाजे,कातळ-काेरिव पाण्याचे टाके,टेहळणी चाैक्या,गुहा,मंदिर,इ.अवशेषांची मांदियाळी उभी राहते.आश्चर्य म्हणजे हे सर्व अवशेष गाळणा" वर बघायला व अनुंभवायला मिळतात..
" नाशिक जिल्ह्याच्या पुर्व भागात सह्याद्रिच्या पुसटश्या रांगा तुटकश्या हाेत जातात..ज्या आहेत त्या विखुरलेल्या ,अनं टप्या-टप्यांवर तुरळक गड-किल्लांचे सांज चढवून आहेत..त्यात गाळणाची हि अवशेष संपन्नता खराेखरीचं अचंबित करणारी आहे..
अशा या एैश्वर्यसंपन्न किल्यावर जाण्यासाठी नाशिकहून प्रथम मालेगांव हे शहरी ढंगाचं गांव गाठावे..तिथल्या नविन बस-स्थानकाजवळुनचं उत्तरेला डाेंगराळे,गाळणा गावांकडे जाणारा रस्ता आहे.३० किमी वरचं हे गाळणा गांव मात्र अगदि ग्रामीण ढंगाचं.गांवाच्या वेशीवर येताचं प्रथम ,डावीकडे दुरवर ठळक तटबंदि व इतर अवशेषांच्या उठावामुळे क़िल्ला आपलं लक्ष वेधताे.. किल्याच्या उत्तर पायथ्याशीचं "गाेरक्षनाथ शिवपंचायतन मंदिर" फारचं सुंदर व एैसपैस आहे..तिथुन पुढ्यातचं किल्ल्याकडे जाण्यासाठी वाट आहे..प्रथमचं पुर्वाभिमुख "परकाेट दरवाज़ा "आपलं स्वागत करताे..दाेनही बाजुंना देवड्या अनं काेरिवकाम फारचं सुरेख आहे..पुढे थाेड्याचं चढाईनंतरचा "लाेखंडी दरवाज़ा "मात्र फारचं भरभक्कम व सुस्थितीत आहे,त्यावर पर्शियन भाषेतला शिलालेख ,एैसपैस देवड्या,अनं लक्षवेधी चाैकिदारासाठीचा काेट व बांधणी लाजवाब आहे.तिसरा दरवाज़ा व लगतचा काेट तर काय अफ़लातून आहे.चाैथा " लाखा दरवाज़ा" ही नक्षीदार पण ढासळत्या अवस्थतेतला..उजव्या बाजुला तटबंदीवर दाेन सुरेख नक्षीदार सज्जे ,घुमटी लक्ष वेधतात.सज्जातुनच किल्याची भव्यता लक्षात येते..पाठीमागे पाच गुहा आहेत.एकात मंदिर ,दुस-यात पाणी,इतर काेरड्या ठाक..पुढे उजवीकडे गुप्त दरवाज़ा आहे ,ताे थेट ख़ाली पहिल्या दरवाज्या पर्यंत नेताे..परतीला येंऊन माथ्याकडे निघायचं ..तटावरची काेरिव नक्षीदार उध्वस्त कमान सा-या किल्याचाचं मानबिंदू वाटते इतकि ती अनाेखी आहे..माथ्यावर येताचं समाेर मशिद दिसते.१५ व्या शतकात येथील गाळणेश्वराचं मंदिर उध्वस्त करुन मशिद बांधल्याची नाेंद इतिहासात आहे..पुढ्यात भल्ला-माेठा हाैद सुस्थितीत आढळताे..काहि अंतरावर भग्न अंबरखाना व सदर शेवटची घटका माेजत आहेत.किल्याच्या मध्यभागी बालेकिल्यासारखी टेकडी असुन त्यावर ब-यापैकि झाड दिसतात.पुर्व भागात सुस्थितीतली तटबंदी व एका इंग्रज अधिका-याचे थडगे दृष्टिस पड़ते.किल्याची चाैफेर फेरी पुर्ण करतांना अनेक उध्वस्त बांधकामाच्या खुणा ,इतिहासकाळातील या किल्याची ऐश्वर्यसंपन्नता लक्षात आणतात..
"बांधकाम शैलीचा इतका अप्रतिम क़िल्ला बघुन मनं मात्र इतिहास काळात रमत अनं इतक्या उशिरा असेना इतका सुंदर किल्ला बघण्याचे भाग्य आपल्याला लाभले याचा अत्यानंद हाेताे..
____________________________________________________________________________
" क़िल्ला गाळणा "
तालुक़ा : मालेगांव
रांग:: गाळणा रांग
पायथ्याचं गांव:: गाळणा
अंतर :: नाशिकपासुन १३० किमी.
चढाई श्रेणी:: साेपी
विस्तार :: माेठा
पाणी : मुबलक
बेस्ट: सप्टेंबर ते मार्च
वेळ : गडफेरीला ५ तास..
"विद्यार्थी व तरुणांनी आवर्जुन बघावा असा हा क़िल्ला आहे..चित्रकारांसाठी तर एकाहून एक सरस फिचर्स आहेत.."
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~